Bản sắc về Cơ Thể và Tinh Thần

                 của người Việt

                                Bài của Phạm Xuân

    Từ câu nói Địa linh nhân kiệt, cha ông chúng ta muốn nói  rằng mỗi vùng có một bản sắc  riêng. Vậy thì   bắt chước cha ông,  chúng ta thử  tìm hiểu dân tộc Việt sống trong   bán đảo   Đông Dương ( Indochina) miền Đông Nam  Châu Á có những bản sắc gì  về Cơ Thể và tính chất  Tinh Thần.

I--Về Cơ  Thể

 a/   Có  nhiều thuyết  bàn về nguồn gốc  người Việt :

 Thuyết 1 :     Người Việt  phát tích từ xứ Tây Tạng, rồi theo chiều sông Nhị Hà   (sông Hồng) mà tràn xuống miền trung châu xứ Bắc Kỳ và phía Bắc Trung Kỳ. Sau đó họ tiến dần mãi xuống mỏm cực  nam bán đảo.

  Thuyết 2 :    Người Việt vốn là thổ dân thuộc nhóm Bách Việt   ngụ cư miền hạ lưu sông Dương Tử, sau bị người nước Sở  đời Xuân Thu đến đánh phá họ . Họ bị xua đuổi xuống miền Nam Quảng Tây và Quảng Đông. Rồi từ hai nơi đó, họ tràn xuống xứ Bắc Kỳ và phía Bắc Trung Kỳ

  Thuyết 3:     Người Việt Nam thuộc giống  Indonésiens.  Giống này bị giống Aryens đánh đuổi khỏi xứ Ấn Độ mà lan tràn bán đảo Indochina (Đông Dương). Trong cuộc di cư ấy, một ngành thẳng xuống Nam dương quần đảo, một ngành ở lại bán đảo.   Ngành này tiêu  diệt đám thổ dân đầu tiên Melanésiens.   Nhóm Indonesiens ở phía nam  bán đảo  hợp  với dân địa phương  thành dân tộc  Cao Miên và dân tộc  Chàm chịu văn hóa Ấn Độ.  Còn nhóm Indonesiens ở phía Bắc bán đảo  hợp với giống Mông Cổ làm thành dân tộc Việt theo văn minh Trung Quốc..  

Dân tộc Việt này  ngay từ buổi đầu vì hoàn cảnh  sinh hoạt  và vì địa thế tách ra làm 2: ngành ở  trung châu sông Nhị Hà ( sông Hồng), ngành kia  ở  miền đồi núi.  Ngành ở sông Nhị Hà: đất đai phì nhiêu, sống về nông nghiệp, hấp thụ  văn minh Trung Quốc  nên tiến  bộ.  Ngành đồi núi theo chế độ phong kiến, chịu ảnh hưởng người Thái   (  Đó  là dân  Mường ở Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An.)

b/  Bản sắc  cơ  thể  của người Việt

  Những  thuyết trên đây  không thuyết phục  được  chúng ta  một cách chính xác về  cội gốc người Việt, nhưng  chúng  giúp chúng ta  đi đến kết luận  rằng người Việt  là một kết hợp tất nhiên  của  bao cuộc pha máu liên tiếp  của nhiều giống người.

Khi khảo cứu lãnh vực sinh lý của người Việt, thì các nhà  nhân chủng học  nhận thấy hai sự kiện:

  Sự  kiện 1:    cái tầm vóc người  Việt thấp nhỏ  dưới  1 m58, chân tay khẳng khiu, cái sọ  tròn chỉ xuất 82,8 cặp môi hơi dày và cái miệng  hơi vẩu.

Sự  kiện 2:    cái khổ mặt người  Việt dẹt và hơi tròn,  cặp mắt  chấp và hơi xếch, lưỡng quyền gồ cao, với cái sống mũi đỡ gẫy, bộ râu thưa và to cứng, nước da  ngăm ngăm  đen chớm vàng, 

  Sự  kiện 1 chứng tỏ cái đặc tính sinh lý người  Việt sánh  khít  với đặc tính sinh lý  của  giống người Indonesiens

Sự  kiện 2  chứng tỏ cái đặc tính sinh lý người  Việt sánh  khít  với đặc tính sinh lý  của  giống người Mông Cổ

Sự hòa hợp  2 dòng máu chính này trong mỗi người Việt là một thực tế.   Sống lẻ loi trong biên giới quốc gia   đầy núi non ngăn cách, thời tiết nóng ẩm nhất định, trải qua nhiều thế kỷ, người Việt với hai dòng máu  nêu trên  đã hình thành được một tính chất đơn thuần về chủng tộc.    Mặc dầu đơn thuần về chủng tộc, nhưng Tầm vóc người Việt phía Bắc cao hơn Tầm vóc người Việt phía Nam vì sai  biệt địa thế và khí hậu địa phương,

II--Về Tinh Thần

Xã  hội là hoàn cảnh của con người, mà  thiên nhiên   lại  là  hoàn cảnh của Xã  hội,  nên con người bị 2 yếu tố  Xã  hội và thiên nhiên  chi phối.  Yếu tố Xã  hội Việt được hiểu là  cuộc sinh hoạt của dân tộc Việt. Còn Yếu tố Thiên Nhiên  được hiểu là  Địa thế và Khí hậu nướcViệt

.Những yếu tố này tác động đến con người và nhào nặn Tinh Thần người Việt

 Địa thế

Từ Bắc vô Nam, những rặng núi chạy ngang phân cách.    Từ khu này sang khu khác, nhiều đèo chắn ngang : Đèo Hoành Sơn, Đèo Hải Vân, Đèo Cả  làm gián đoạn sự liên lạc và  làm trở ngại sinh hoạt của người trong nước.   Những đèo, và những núi này làm nẩy nở óc địa phương .

Núi  thì dầy đặc  nhưng  không cao, duy chỉ dẫy núi Fansipan cao  tới  3141 thước  mà  thôi , còn những sông bắt nguồn từ dẫy núi Trường Sơn chảy xuống cũng  không rộng . Núi sông vừa tầm đo lường vào não tưởng tương  khiến người Việt không ưa gì vĩ đại và thái quá

Khí hậu 

  Nước Việt  ở  vào khu vực có gió mùa  nên có một mùa mưa và  một mùa nắng rõ rệt. Khí hậu này ảnh hưởng tới nông nghiệp và các loài thảo mộc.   Vì vậy, rừng nhiệt đới phồn thịnh, ngũ cốc cần nhiều nước và nắng.  Mùa nắng sông ngồi & ruộng khô cạn.  Mùa mưa   thì  lụt.  Sông Cửu long nhờ lụt đất thêm màu mỡ,.   Trái lại ở Bắc Việt  lụt là  một họa lớn.   Nên từ đời Lý,  dân Việt   đã đắp đê khỏi  hại mùa màng và thôn xóm.  Chiến đấu với lụt  lội  vào mùa mưa và chống với nạn đại hạn  hán  vào mùa khô  khiến cho  người Việt  ma luyện được chí bền vững, lòng nhẫn nại , sức chịu đựng đau khổ

Yếu tố  Xã Hội

Chẳng những  yếu tố thiên nhiên (địa thế và khí hậu) ảnh hưởng đến Tinh Thần  người Việt mà  yếu tố  Xã Hội rất có ảnh hưởng  tạo nên Tinh Thần  người Việt nữa.  Nói đến yếu tố  Xã hội tức là nói đến cuộc sinh hoạt của dân tộc Việt về phương diện chính trị, kinh tế và Xã hội.    Ba  yếu tố  căn bản này, ba động cơ lịch  sử này họp lại thành một kết lực nhào nặn   Tinh Thần (t ư  tưởng và tính tình) người Việt theo một khuôn mẫu nhất định

Về tính chất tinh thần,    người Việt phần nhiều là thông minh.    Trí thông minh này  đôi khi biến ra não tinh vặt nếu nó không có chỗ đứng thuận tiện để hoạt động. Hiện tượng này thường có ở Xã hội Việt vì những người cầm quyền cai trị thường  thiên vị,  dành những chức vụ cao cho con ông cháu cha, lại có óc địa phương,  chứ không trọng  dụng nhân tài.

Trí nhớ của người Việt rất nảy nở nhờ ở phương pháp giáo dục và nhờ ở di truyền. Lối học từ chương từ thời xa xưa của chế độ thi cử, và cách dạy của các thầy cô ngày nay ở  xã hội Việt  thúc đẩy các trẻ em thuộc lòng  bài vở.  Phương pháp học và dạy  này đã  tru luyện trí  nhớ  của giới trẻ  qua các thế  hệ.

 Đến não tưởng tượng của người Việt thì hoàn toàn bị não thực tiễn làm tê liệt .  Sống giữa xã hội đông người mà đất hiếm, lụt lội hạn hán, mất mùa, lại luôn luôn bị áp bức về chính trị, người Việt phải nghĩ đến cách sống còn, làm sao cho mình được sống. Chính vì vậy  óc thực tiễn nảy nở trong mỗi người Việt.

Từ  não thực tiễn, người Việt hiếu học không phải vì   khát khao hiểu biết mà chỉ vì mong đạt một địa vị ưu thắng trong xã hội.. Đối với người Việt, học   là để làm kế mưu sinh .

Từ  não thực tiễn, người Việt theo đạo, để rút phần lợi ích thiển cận của tôn giáo, tại ngay kiếp này nhiều hơn là mong linh hồn được giải thoát mãi tận kiếp sau.

Từ  não thực tiễn, người Việt thường nông nổi chỉ nghĩ đến những gì thiết thực nhất thời mà không đủ bền chí để theo đuổi những công cuộc có kết quả xa xôi.

Từ  não thực tiễn, người Việt  không quan niệm cái gì thái quá.  Từ cung điện, lăng tâm của vua chúa đến đền đài, nhà cửa của dân gian, mọi thứ đều khuôn theo sở năng kinh tế và xã hội của dân tộc.  Cũng vì vậy mà về học thuật  cùng tư tưởng người Việt  không có chủ nghĩa  siêu hình nào .

  Vật lộn với  cuộc sống quá eo hẹp hàng ngày nơi đồng ruộng, hoặc miệt mài vào sách thánh hiền, người Việt   ít  rảnh thì giờ theo cuộc suy tưởng triền miên.    Lại  suốt qua lịch sử, dân tộc Việt  phải bảo vệ biên cương   chống  đế quốc xâm lược  Trung Quốc,    chiếm thêm đất  để  giải quyết vấn đề nhân mãn Cho nên người Việt  ít não sáng tác.

 Từ  não thực tiễn, vì phải nhẫn nại sống, hợp với hoàn cảnh, phải khuôn thể xác và tinh thần  theo điều kiện sinh hoạt, nên ngườii Việt tự tạo ra  tài mô phỏng, không thua kém một dân tộc nào

Về mặt chính trị,  vì sống một ngàn năm dưới chế độ đế quốc xâm lược Trung Quốc, sống một trăm năm dưới chế độ thực dân Pháp rồi sống bảy mươi năm dưới chế độ Cộng Sản  bạo tàn, người dân Việt  bị dồn vào thế yếu, nên  ma luyện được tính chỉ trích châm biếm và chửi thề  để quật lại những kẻ cậy thế mạnh đè nén người thấp cổ bé họng.

Các đức tính và tật xấu nêu trên  đây của mỗi người Việt đều dồn tụ lại thành một  cái kết lực mạnh mẽ để gây thành một  tâm lý xã hội chung.  Cái tâm lý xã hội chung này phản ứng lại hòan cảnh  mà gây ra một áp lực  xã hội mạnh mẽ.  Cho nên từ học thuật đến tư tưởng, từ pháp  luật đến nghệ thuật, từ phong tục đến tín ngưỡng mỗi thứ đều nhuốm một mầu vị Việt Nam, cho dù Việt Nam có chung phần căn bản phỏng theo  Pháp Quốc hay Trung Quốc   Chẳng hạn cùng theo Đạo Khổng , đạo Lão, đạo Phật, nhưng  dân  trong Xã  hội  Việt   c ó  quan niệm khác  với dân trong Xã hội Trung  Quốc về  Đạo Khổng , đạo Lão, đạo Phật.

 Cùng theo một phương pháp chính trị, chẳng hạn chế  độ quân chủ hay dân chủ  nhưng     chính trị của Việt Nam  hơi khác chính trị của  Pháp Quốc, hay củaTrung Quốc.

  III  Nhận định về Bản sắc

                 của Cơ Thể và Tinh Thần người Việt

.Cơ Thể và Tinh Thần (Tính tình  & tư tưởng) c ủa người Việt  có cảm tưởng bất biến chỉ là phản ảnh của nền kinh tế nông nghiệp chưa biến chuyển sang hình thức kinh tế mới

Chúng xem ra cố hữu chỉ là phản ảnh của điều kiện lịch sử cùng luật  di truyền về sinh lý và tâm lý chưa biến đổi

Thật sự Chúng  không vĩnh cửu, nếu điều kiện sinh hoạt Xã hội thay đổi

Mong rằng với thời gian, điều kiện  sinh hoạt Xã hội thay đổi  khi  nền kinh tế  nông nghiệp chuyển sang nền kinh tế  kỹ nghệ và cơ khí, thì cơ thể và tinh thần người Việt sẽ thay đổi.

Ban biên tập  soạn  

  (theo  tài liệu trrong cuốn   Xã Hội Việt Nam của tác giả Lương Đức Thiệp)