Một cuộc đời giữa hai cây cột điện Hà Nội:
bà cụ Nguyễn Thị Yến đă 86 tuổi
Ngay giữa
ḷng Hà Nội, cách Hồ Gươm chỉ vài chục bước chân, lẩn khuất phía sau
những hàng xe hơi sang trọng đầu phố Bảo Khánh có một quán trà đá,
đặc biệt đến nỗi bất kỳ ai nh́n thấy cũng không khỏi chạnh ḷng.
Đó là quán
trà đá của bà cụ Nguyễn Thị Yến (nay đă 86 tuổi) nằm lọt thỏm giữa
hai cây cột điện cách nhau chưa đầy 60 cm. Quán trà đá đặc biệt ấy
gần 40 năm qua là “miếng cơm manh áo” của cả một gia đ́nh toàn những
người tàn tật, ốm đau, không nơi vá víu.
Truân
chuyên đời người
Tôi t́m đến
quán trà đá đặc biệt này đúng vào thời điểm gió mùa Đông Bắc tràn về
sau một vài ngày nắng ấm, những cơn gió lạnh rít lên liên hồi làm
cho mặt nước Hồ Gươm cũng trở nên dậy sóng. Người đi đường cũng đă
khoác trở lại những chiếc áo ấm dày cộm để chống chọi với một đợt
rét mới. Ấy vậy mà đến đầu phố Bảo Khánh, một cảnh tượng khiến tôi
không cầm thể cầm nổi ḷng ḿnh, đó là một bà cụ tóc bạc như cước,
ngồi co ro dưới chân hai cây cột điện, ḿnh mặc những tấm áo hết sức
mỏng manh. Phía trên đầu được che chắn tạm bợ bởi một tấm ván cũ,
phía trước là một giỏ xách nhỏ rách nát với đôi ba gói hướng dương,
vài bao thuốc lá, mấy phong kẹo cao su và năm, sáu chai nước khoáng.
Thấy tôi lại gần, bà cụ lên tiếng mời uống nước.
Tôi ngồi
xuống bên cụ mua một phong kẹo cao su, một chai nước khoáng và bắt
đầu chuyện. Cụ Yến kể, cuộc đời cụ cũng có thể ví như một cuốn
“Truyện Kiều”, cũng đẫm nước mắt và chất chứa đau thương không khác
ǵ nàng Kiều trước đây. Tuy không lận đận, truân chuyên như Kiều
nhưng cụ lại có những nỗi khổ riêng không ai thấu tỏ.
Cụ là người
gốc Phú Xuyên (Hà Tây) nhưng lên Hà Nội vào năm 1950. Mẹ bị mù chết
sớm, bố vợ nọ con kia nên chẳng hề ngó ngàng ǵ tới cụ. Ở với ông bà
ngoại được mấy năm th́ ông bà ngoại chết. Các cậu, các d́ thương
t́nh đưa về nuôi nhưng do gia cảnh ai cũng khó khăn nên tuổi thơ của
cụ là những tháng ngày đi ở đợ cho nhà người. Năm 20 tuổi cụ lấy
chồng và sinh được ba trai một gái. Sống ở quê được một thời gian
th́ buộc phải dắt díu nhau lên Hà Nội để kiếm kế sinh nhai, v́ hồi
ấy cụ là con mồ côi nên ở quê không được phân ruộng.
Những ngày
mới lên Hà Nội, cụ phải xoay đủ nghề để nuôi sống cả một gia đ́nh
tới sáu miệng ăn. Lúc đầu bán xôi, cháo dạo ở những con phố nhỏ
quanh khu vực chợ Đồng Xuân. Bán được 4 năm th́ cô con gái duy nhất
đổ bệnh nặng, cụ phải nghỉ bán để ở nhà chăm sóc con.
“Thời gian ấy
gia đ́nh tôi vô cùng khốn khổ, đồng lương thợ may ít ỏi của ông nhà
tôi không đủ trang trải cuộc sống hàng ngày th́ lấy đâu tiền mua
thuốc cho con. Thương con quá nhưng không c̣n cách nào khác tôi đành
bấm bụng gửi con nhờ hàng xóm trông hộ để ra chợ Đồng Xuân bán phở,
rồi chuyển sang bán hoa quả để kiếm tiền nuôi cả gia đ́nh và thuốc
men cho các con”.
Vắt kiệt sức
ḿnh để lao vào mưu sinh, nuôi sống cả nhà khiến cho cụ Yến chả mấy
chốc từ một phụ nữ được tiếng “lực điền” đă phải ngă quỵ trước những
cơn đau ốm bất thường. Không c̣n sức khỏe để có thể rong ruổi khắp
các phố phường bán dạo, nên quán trà đá trở thành chiếc “cần câu
cơm” duy nhất lúc bấy giờ mà cụ có thể làm được để nuôi sống các
con.
Nuôi được con
các vừa lúc trưởng thành th́ cũng là lúc người chồng, chỗ dựa tinh
thần lớn lao nhất của cụ, bỏ cụ ra đi do một căn bệnh hiểm nghèo. Bố
vừa mất chưa được bao lâu th́ các con lao vào giằng xé, tranh giành
sở hữu ngôi nhà tập thể khiến cho cụ hết sức đau ḷng. Không c̣n
cách nào khác, cụ đành phải bán căn nhà mà cả một đời hai vợ chồng
tích góp, dành dụm để chia cho các con. C̣n ḿnh th́ âm thầm đi thuê
một căn cḥi nhỏ ở ven sông Hồng để sống cùng cô con gái mắc bệnh
teo cơ và tim bẩm sinh.
40 năm không
bỏ một buổi chợ
Tôi hỏi cụ:
“Cụ ngồi đây cả ngày mà không lạnh sao?” - cụ cúi đầu lẳng lặng,
chậm răi đưa miếng trầu vừa giă nhuyễn trong chiếc cối đồng vào
miệng, bỏm bẻm nhai rồi đưa ánh mắt xa xăm nh́n về phía Hồ Gươm như
đang hồi tưởng về quăng đời cơ cực của ḿnh. Trên khóe mi, hai hàng
nước mắt dâng lên ầng ậc. Lẳng lặng một lúc lâu, cụ mới lên tiếng:
“Lạnh chứ, ngồi trong nhà c̣n lạnh huống hồ ngồi giữa trời nhưng có
lẽ quen rồi nên lạnh thế này chứ lạnh nữa th́ tôi vẫn chịu được.
Những hôm lạnh quá th́ mặc thêm nhiều áo để chống lạnh. Lạnh thế
nhưng gần 40 năm qua tôi chưa hề bỏ buổi chợ nào trừ ngày giỗ ông
nhà tôi và hai ngày Tết”.
Hàng ngày, cứ
đều đặn 6h vào mùa đông và 5h30 vào mùa hè, cụ đă có mặt ở đây. Bán
cho tới 11h đêm mới về nhà nghỉ. V́ không có vốn nên cũng không dám
buôn bán ǵ nhiều. Trước đây, ngoài bán những thứ lặt vặt này cụ c̣n
bán cả trà đá nhưng có một lần v́ mắt mờ không nh́n thấy rơ, cụ vô
t́nh rót nước vào chiếc chén c̣n đọng một ít cặn, vậy là bị người
khách giơ thẳng chiếc chén vào mặt quát mắng khiến cụ thấy nhục nhă
quá nên thôi.
Mặc dù khách
hàng đến với cụ chủ yếu cũng là những người lao động, mỗi lần chỉ là
vài điều thuốc, một gói hướng dương... nhưng v́ thông cảm với hoàn
cảnh của cụ nên dù ở xa họ vẫn t́m đến mua hàng. “Tôi nói thật, bán
cái này thu nhập không đáng kể đâu mà chủ yếu là nhờ cơm rơi lộc văi
nhiều. Nghĩa là nhiều người mua người ta thấy thương cho hoàn cảnh
của ḿnh nên tiền thừa người ta biếu luôn không lấy. Số tiền đấy để
dành, ăn tằn ăn tiện và thuốc men cho cô con gái” - cụ Yến thật ḷng
chia sẻ.
Cụ c̣n cho
biết thêm: “Tôi đi thế này để khuây khỏa là chính chứ ở nhà nh́n bốn
bức tường, nh́n các con tôi lại đau ḷng thêm. Ba đứa con trai, một
con gái nhưng đứa nào bây giờ cũng bệnh tật ốm đau.
Thằng cả
trước là bộ đội, ra quân được một thời gian th́ bị ung thư rồi ra đi
để lại cho vợ nó một nách hai đứa con mọn. Bản thân cô con dâu cả
cũng bị bệnh tim nặng.
Thằng thứ
hai vốn là công nhân nhà máy nước nhưng trong một lần đang làm th́
không may bị ống nước đè gẫy chân. Bây giờ trở nên tàn phế, không
làm được ǵ.
Thằng út th́
trước cũng đi làm linh tinh nhưng giờ lại bị thất nghiệp, ở nhà
trông chờ vào đồng lương của vợ là công nhân vệ sinh nhà máy nước.
C̣n cô con gái duy nhất năm nay đă 36 tuổi nhưng bị teo cơ từ nhỏ
nên phải nằm một chỗ, không chồng con.
Hàng tháng
tôi vừa phải kiếm đủ tiền để nuôi sống ḿnh vừa phải phụ giúp cho
chúng nó và lo thuốc thang cho cô con gái. Nhiều lúc tính thôi không
bán hàng nữa nhưng ở nhà th́ lại chẳng biết bấu víu vào đâu”.
Thùy Duyên
mang tặng cụ Yến chiếc radio.
Trong lúc
chúng tôi đang tṛ chuyện th́ có một cô gái, ăn mặc khá sành điệu
mang đến biếu cụ Yến một chiếc radio. Cô tên Nguyễn Thị Thùy Duyên -
phiên dịch tiếng Trung cho một công ty. Một lần lên mạng, cô nh́n
thấy h́nh ảnh của cụ Yến do một số bạn trẻ chụp rồi đưa lên trên một
diễn đàn, vậy là mỗi lần có thời gian rỗi cô lại t́m đến tṛ chuyện
với cụ. “Qua mấy lần tṛ chuyện, thấy bà ngồi một ḿnh, không có ai
tṛ chuyện cùng rất buồn nên em hỏi bà thích nghe đài không th́ bà
bảo là rất thích nhưng không có tiền mua đài, vậy là em mua biếu bà
để bà nghe cho đỡ buồn...” - Thùy Duyên |