LÃO  GIÁO

                             Tác giả : Phạm xuân Khuyến

 Con người từ đâu mà  đến ?

Theo Lão Tử và Trang Tử  thì  Bản Thể Siêu Việt sinh xuất con người và vũ trụ hữu hình. Bản Thể này khi thì được Đạo Lão coi như là vô ngã và hài danh bằng những danh từ như Đạo, Hư Vô, Vô Cực, Đơn, Tiên Thiên Nhất Khí, Thái Hòa Nguyên Khí, Hạo Nhiên Chi Khí. Đó là quan niệm nhất nguy ên Vô Ngã  theo danh từ Triết Học  ngày nay. Danh từ Đạo được Lão Tử dùng nhiều hơn. Lão Tử  nói Đạo có từ muôn thủa, Đạo là một huyền nhiệm không thể nào dùng một ý tưởng hay một  danh từ nào ở thế giới tương đối này m\à diễn tả được. Tuy vô danh nhưng Đạo là nguyên thuỷ sinh ra con người và vũ trụ. Ông viết  trong cuốn Đạo Đức Kinh :  Đạo khả đạo, phi thường đạo, danh khả danh  phi thường danh. Vô danh thiên hạ chi thủy.

Bản Thể Siêu Việt có khi được Đạo Lão coi như  là hữu ngã  và được gọi là Thái Thượng Lão Quân, Nguyên Thuỹ Thiên Tôn, Ngọc Hoàng Thượng Đế. Đó là quan niệm nhất nguyên hữu ngã

 Bản tính con người thế nào?

Theo Lão Tử   thì con người được sinh xuất ra do Trời. Trong cuốn Âm Phù Kinh ông viết rằng thiên tính là người.  Theo Lão Giáo thì con người có 2 phần :

Phần Thiên: Phần bất biến vĩnh cửu bất sinh bất diệt. Đó là Đạo, Cốc thần, Thái Cực, Thiên Tâm

Phần Nhân: phần biến thiên, ảo hóa. Đó là thân xác và nhân tâm. Thân xác thì có 6 c ăn : mắt, tai,mũi, lưỡi, thân, ý. Nhân tâm cũng được gọi là hồn. Nhân tâm thì mừng, giận, buồn, vui, yêu, ghét. Cái thân xác mà chân chính thì được gọi là pháp thân. Cái tâm  mà chân chính thì được gọi là Thiên Tâm. Thiên Tâm chính là Nê Hoàn.   Nê Hoàn Cung chính là nơi Thượng Đế ngự trị trong con người. Đó chính là nơi mà con người có thể siêu thăng, có thễ hợp nhất với Thượng Đế. Ấn Giáo gọi Nê Hoàn Cung là Sahashrara, nơi mà đạo sĩ kết hợp với Thượng Đế

Một kiểu định nghĩa khác của Lão Giáo về con người như sau đây: Con người có 3 phần,: tinh, khí thần   hoặc  là thân, tâm , ý,   bởi lẽ tinh thì sinh ở thân, khí thì tàng ở  tâm, thần thì ẩn ở Ý. Với lời lẽ bình dân, người ta định nghĩa rằng con người gồm  ba phần: thần, hồn, xác. Hồn đóng vai Tiểu ngã

  Tương  quan giữa người và Trời (Đạo)

Trong  quyển Trung Hoa Đạo Giáo đại Tự Điển của  Hồ Phu Sâm  có  nói rằng đạo có công  phát huy quan niệm thiên nhân  hợp nhất nhưng nhấn mạnh về lãnh vực định luật thiên nhiên. Định luật Thiên Nhiên hay luật trời đất  chi  phối số phận con người từ lúc sinh ra cho đến lúc chết. Sự sống sự chết của con người là một quá trình thiên nhiên, theo luật âm dương, theo luật tuần hoàn đâu có khác chi chu kỳ xuân hạ thu đông, có sinh có tử, có ngày thi có đêm  thế thôi, có gì mà sợ.

Xét về mặt định luật thiên nhiên thì con người lệ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh, mà trong mỗi hoàn cảnh mỗi người lại có những hành xử khác nhau tùy tâm tư chí hướng, tuỳ hoài bão, tùy tài đức, tuỳ địa vị xã hội, tùy tuổi tác. Hành xử có thể là hay, mà cũng có thễ là dở. Hành xử hay là hành xữ hợp tình hợp cảnh. Lão Giáo gọi những hành xử như vậy là những hành xử hợp đạo lý tức hợp lẽ trời. Hành xữ hợp đạo lý là hành xử theo đức Vô Vi có nghĩa là làm một cách tự nhiên, vui vẻ, không bị ép buộc, miễn cưỡng, không thái quá, không bất cập, giữ sự quân bình và trung hòa cho hai lực lượng Âm dương đối chọi nhau được điều hòa

   Chết rồi con người   đi đâu?

Từ thế kỳ 2 trước công nguyên ngược lên thời Lão Tử, người Đạo Gia nặng vể  triết  lý, chỉ nghĩ đến sống  làm sao để có đời sống hạnh phúc ở đời này, và sống  làm sao để phối hợp với Trời (Đạo, Thượng Đế).  Ngưởi Đạo Gia không có đề cập tới tương lai con người sau khi chết về  mặt thân xác.  Rất có thể trong đầu óc của người Đạo Gia  khi tu thân mong phối hợp với Trời, thì họ cũng mặc nhiên nghĩ đến kiếp sau. Nhưng trong thực tế, trong các sách vở để lại, thì không có tài liệu nói rõ trong lãnh vực này.   Họ không có đề cập vấn đề Trời thưởng phạt. Nhưng vào khoảng thế kỷ 1  Tây lịch trở về sau, thì Đạo Lão chuyển thành Đạo Giáo Dân Gian do sự canh tân của ông Trương Đạo Lăng ( Wei Poyang) lấy phần triết lý của Lão Tử làm chỉ đạo, nhưng ông nhấn mạnh Đạo tức Bản Thể Siêu Việt là một Thượng Đế Hữu Ngã ngôi vị với danh hiệu  Ngọc  Hoàng Thượng Đế.   Ngọc Hoàng Thượng Đế là chủ vũ trụ. Số phận con người nằm trong tay Ngài.  Ngoài Ngọc Hoàng Thbượng Đế, Đạo Giáo Dân Gian còn tin vào thần minh. Đạo tin con người có hồn có bản ngã riêng. Nếu tu tới nơi tới chốn,  người Đạo Gia có thể gặp thần minh. Và  nếu ai sống  theo thiên đạo, sau khi chết sẽ trở thành thần minh. Thần minh cũng được gọi là Tiên.   Ngược lại nếu khi còn sống tại trần gian mà chưa tu  thân, chưa sống hợp với đạo lý ( thiên đạo) thì hồn con người chắc không thể nào phối hợp với Thượng Đế, không thể thành thần minh được sau khi  chết  về thân xác. Khi đó hồn con ngưởi chết trở thành cô hồn lãng đãng đây đó. Đó là niềm tin của người Đạo Giáo Dân Gian: bằng chứng là hằng năm cứ rằm tháng 7, Đạo Giáo Dân Gian tổ chức lễ cúng cô hồn. (Phật Giáo quả quyết lễ cúng cô hồn không phải là  của mình, theo lởi ông Nguyễn Chánh Kết  tác giả cuồn  Ngôn Sứ)