Tấm Bát Quái  treo  trước  nhà  những  

            người Việt  tin Phong Thủy và Tử Vi

 -Tấm Bát Quái được  coi là cái bùa 

               Đối với những  người Việt  ít có học,  lại nặng  mê tín,   thì khi mua  phải căn nhà  không hơp   với   khoa  phong thuỷ,  họ thường  treo Tấm Bát Quái  trước cửa nhà  và coi  đó là cái bùa hộ phù cho  gia đình  khỏi  bị  xui xẻo  về  nhà cửa, tính mạng, sức khỏe, công danh, tiền tài  Những người này thường không hiểu gì ý nghĩa nội dung của  tấm Bát Quái.

 -Tám Bát Quái thật sự có rất nhiều ý nghĩa.

          Còn đối  những  người Việt  có kiến thức  về khoa phong thủy và tử vi, thì họ coi Tấm Bát Quái có rất nhiều ý nghĩa.    Quả thật, nhìn tấm bát Quái ta thấy:

1/ Trung tâm tấm Bát Quái là một vòng tròn.    Vòng tròn này  có hình Âm Dương.

  Vòng tròn này biểu tượng  cho Bản Thể Vũ trụ. Bản Thể Vũ trũ  mang danh là ĐẠO  ( Lão Giáo), mang danh là  CHÂN NHƯ  ( Phật Giáo) mang danh là   THÁI CỰC (Khổng Giáo)  mang danh là  THƯƠNG ĐẾ hay ĐẤNG TẠO HÓA  (Thiên Chúa Giáo)..  Theo triết lý Đông Phương,   thì con người là một phân thân của Bản Thể Vũ trụ. Hay nói cách khác, con người  phát xuất từ Bản thể vũ trụ.  Còn đối với Triết lý Tây Phương, thì  con người  được  Đấng Tạo Hóa dựng nên .

Vậy thì người treo Tấm Bát Quái trước cửa nhà  là một người có tính chất  tôn giáo vì họ nhận ra

Bản Thể Vũ trụ là nguồn mạch của  vạn vật trên vũ trụ, trong đó con người là một phần tử.

Thường  thì khi phân thích tấm Bát Quái,    Danh hiệu  THÁI CỰC  triết lý Đông Phương  năng được xử dụng  nhiều hơn.

2/Một vòng tròn  lớn bao quanh vòng tròn trung tâm là  vòng tròn  Bát Quái.  Bát Quái biểu tương  vạn vật  trên vũ trụ

   A-   ÂM DƯƠNG  & BÁT QUÁI

  1- ÂM DƯƠNG 

  Đặc tính :
Dương : Động, nóng, sáng, trong, nhẹ, nổi lên trên, khô ráo, cứng, mạnh, tiến đi xa, mau lẹ, mở.

Âm : Tĩnh, lạnh, tối, đục, nặng, chìm xuống dưới , ẩm ướt, mềm, yếu, lùi trở lại, chậm chạp, đóng,

Ý nghĩa tuy trái ngược nhau nhưng âm dương luôn luôn dung hoà lẫn nhau, bổ túc cho nhau,… tương giao cùng nhau
Trong sự biến hoá tuần hoàn : Âm mạnh thì dương yếu; dương mạnh thì âm yếu
Âm dương như 2 cực nam châm, cùng tính thì chống đẩy nhau, khác tính thì thu hút lẫn nhau.. Cả hai đóng vai trò quan trọng trong cuộc sinh thành tiến hoá của vạn vật.

Chu Hy nói rằng. Âm trường thì dương tiêu (âm lớn mạnh thì dương mất đi), dương trường thì âm tiêu (mặt trời càng lên cao thì bóng tối dần càng mất đi). Đó là lẽ sinh sinh diệt diệt trong vũ trụ.

Theo triét lý Kinh Dich:

Thái Cực sinh hai nghi (âm và dương) , hai nghi sinh Tứ tượng

Tứ tượng tức  là  thiếu dương, thái dương, thiếu âm, thái âm .

Tượng là dùng hai Nghi chồng lên nhau và đảo chỗ, vì thế được Tứ Tượng.

Thiếu dương: Khí dương còn non.
Thái dương : Dương cực mạnh
Thiếu âm : Âm mới sinh
Thái âm : Âm dày đặc.

2-     BÁT  QUÁI

Bốn tượng (tức thiếu dương, thái dương, thiếu âm, thái âm), bốn tượng sinh bát quái (tức càn , đoài, ly, chấn, tốn, khảm, cấn, khôn)

Bát Quái biểu tương  vạn vật  trên vũ trụ với những đặc tính của chúng

 BÁT  QUÁI     được  liệt vào tiên thiên hoặc  hậu thiên

1/   Tiên Thiên Bát Quái

được Vua Phục Hy phỏng theo Hà Ðồ mà vạch ra, trong đó hàm chứa nhiều nội dung về nguyên tắc lý luận cơ bản của học thuyết Âm Dương

Thứ tự Tiên Thiên Bát Quái: Càn 1, Đoài 2, Ly 3, Chấn 4, Tốn 5, Khảm 6, Cấn 7, Khôn 8.

Thứ tự  dựa vào lý luận:

 Càn  là Trời, có Trời mới có muôn vật

Đoài tiếp theo là vì  đã có trời đất  phải có sương mù

Ly  tiếp theo là vì  đã có sương mù tất phải có  khí nóng đối lại

Chấn là do hơi nóng và khí nóng gây ra  nên phải tiếp theo Ly

Tốn tiếp theo Chấn bởi lẽ  sự  chuyển động  sẽ gây ra gió

Khảm tiếp theo bởi lẽ  khi có gió  thì nước chuyển theo

Cấn  liền theo Khảm vì nước lưu chuyển  kết quả sẽ làm đất  thành đồi núi Khôn  ở cuối vì là sự  hoàn tất của  sự che chở và dung chứa của tất cả

2/-Hậu Thiên Bát Quái

Thứ tự Hậu Thiên Bát Quái

Khảm 1,  Khôn 2 ,  Chấn 3,  tốn 4, Càn 6    đoài 7 ,  cấn 8,   ly 9

Thứ tự  dựa vào lý luận:

1. Đế xuất hồ Chấn: Vũ trụ vận động bắt đầu từ quẻ chấn (Quẻ Chấn là phương Đông, lệnh của tháng 2, mùa Xuân, mặt trời phương Đông mọc lên, là thời kỳ tỏa chiếu cho vạn vật sinh trưởng). hậu thiên  3

2. Tế hồ Tốn: Vận hành đến quẻ Tốn, vạn vật đã đầy đủ, hưng vượng (Quẻ Tốn là Đông Nam, lệnh của tháng 3 tháng 4, mặt trời đã lên cao, chiếu rọi vạn vật rõ ràng). hậu thiên 4

3. Tương kiến hồ Ly: Quẻ Ly là tượng trong ngày ánh sáng rực rỡ, mọi vật đều thấy rõ (Quẻ Ly là phương Nam lệnh của tháng 5, chính là lúc mặt trời ở trên cao, nhìn rõ mọi vật đang sinh trưởng). hậu thiên 9

4. Chí dịch hồ Khôn: Thiên đế (chỉ vũ trụ) giao cho đất (Khôn) trọng trách (dịch) nuôi dưỡng vạn vật (Quẻ Khôn là phương Tây Nam, lệnh của tháng 6 tháng 7; khôn là đất, nuôi dưỡng vạn vật, thời kỳ vạn vật đã phát triển đầy đủ). hậu thiên  2

5. Thuyết ngôn hồ Đoài: là lúc vạn vật tươi vui (thuyết tức tươi vui) bèn ứng ở quẻ Đoài là phương Tây lệnh của tháng 8, chính là lúc hoa quả trĩu đầy, lúc mừng được mùa). hậu thiên  7

6. Chiến hồ Càn: Thời khắc tương ứng với quẻ Càn, vạn vật mâu thuẫn, đối lập, đấu tranh (Quẻ Càn là phương Tây Bắc, lệnh của tháng 9 tháng 10. Mặt trời đã Xuống chân phía Tây, là lúc tối sáng, Âm-Dương đấu tranh lẫn nhau).
hậu thiên 6

7. Lao hồ Khảm: Khi vũ trụ đã vận hành đến khảm, mặt trời đã lặn, vạn vật mệt mỏi (Quẻ Khảm là phương Bắc, lệnh của tháng 11. Khảm là nước không ngừng chảy, nghĩa là lao khổ. Mặt trời ở phương nầy hoàn toàn không có, vạn vật đã mệt mỏi, là lúc nên nghỉ). hậu

thiên 1

8. Thành ngôn hồ Cấn: Vũ trụ vận hành đến quẻ Cấn là đã hoàn thành một chu kỳ và sắp bước sang một chu kỳ mới (Quẻ CẤn là phương Đông Bắc, lệnh của tháng 12 và tháng Giêng, tức giao thời của Đông và Xuân, đen tối sắp qua, ánh sáng sắp tới, vạn vật đến đây đã kết thúc một ngày, cũng là lúc ngày mới sắp bắt đầu). hậu thiên 8

Chú ý :   Hiện nay khoa PHONG THỦY và khoa  TỬ VI  chú trọng  vào Hậu Thiên Bát Quái.  Chính vì vậy chúng ta sẽ đi sâu vào  Hậu thiên Bát Quái mà thôi

B-      ÂM DƯƠNG & NGŨ HÀNH

Thuyết Âm Dương - Ngũ Hành xuất phát từ Kinh Dịch cổ. Nguồn gốc của thuyết này là từ một mô hình tối cổ về các con số gọi là Hà Ðồ. Tương truyền mô hình do trời ban cho vua Phục Hy, một ông vua thần thoại của Trung Hoa, cách đây khoảng 4000 năm. mô hình một bảng ký hiệu 10 số đếm bằng các chấm đen và trắng, xếp thành hai vòng trong và ngoài, theo đúng 4 phương: Nam, Bắc, Ðông, Tây. Ở chính giữa là hai số 5 và 10. Ngài gọi là Hà Ðồ, tức là bức đồ trên sông Hoàng Hà (chỉ là hình vẽ chứ không có chữ vì sự phát minh thuộc thời chưa có chữ viết).  

Bảng Hà Ðồ (NT) chia 10 số đếm thành 2 loại số đối xứng nhau:

Số Dương, số Trời: 1, 3, 5, 7, 9 (chấm trắng).
Số Âm, số Ðất: 2, 4, 6, 8, 10 (chấm đen).
Số Sinh: 1, 2, 3, 4, 5.
Số Thành: 6, 7, 8, 9, 10.

ĐẶC TÍNH CỦA NGŨ HÀNH

Hành Thủy có khí tĩnh mà nhu thuận làm cho vạn vật được gìn giữ

Hành Hỏa có nghĩa là bừng sáng, có khí thịnh trưởng làm cho vạn vật được phát triển.
Hành Mộc phân bố ra khí ôn hòa làm cho vạn vật được nẩy sinh tươi tốt.
Hành Kim phát ra khí yên tĩnh, hòa bình, làm cho vạn vật kết quả.
Hành Thổ đầy đủ khí hóa sinh vạn vật, làm cho vạn vật được đầy đủ hình thể.

Ngũ Hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ khi tương tác lẫn nhau cũng phải theo cơ chế hai chiều đối xứng là Âm và Dương, tức cơ chế Tương Sinh và Tương Khắc. Theo đó cứ hai Hành đứng kề cận nhau thì tương sinh với nhau, mà luân chuyển mãi không ngừng, còn các Hành cách nhau thì tương khắc với nhau,  mà luân lưu mãi, biểu thị cho triết lý cao siêu của sự đổi thay, biến dịch của vũ trụ tự nhiên.

Trong tương khắc đã có ngụ ý tương sinh và  trong tương sinhđã có ngụ ý  tương khắc, để vạn vật cùng tồn tại và phát triển. Bởi vì vũ trụ không thể có sinh mà không có khắc, không thể có khắc mà không có sinh. Không có sinh thì vạn vật không nảy nở, không có khắc thì sự phát triển quá độ sẽ có hại.

Để giúp độc giả nhớ  cái ý nghĩa  về ngũ hành tương sinh và tương khắc,  một học giả  uyên bác  của thuyết ngũ hành có mấy vần thơ sau đây

Ngũ hành sinh: thuộc lẽ thiên nhiên.

Nhờ nước cây xanh mọc lớn lê         (thuỷ sinh mộc)

Cây cỏ làm mồi nhen lửa đỏ              (mộc sinh hoả)

Tro tàn tích lại đất vàng thêm            (hoả sinh thổ)

Lòng đất tạo nên kim loại trắng         (thổ sinh kim)      

Kim loại vào lò chảy nước đen          (kim sinh thuỷ)

Ngũ hành tương khắc: lẽ xưa nay

Rễ cỏ đâm xuyên lớp đất dày             (mộc khắc thổ)

Đất đắp đê cao ngăn nước lũ              (thổ khắc thuỷ)

Nước dội lanh nhiều dập lửa ngay      (thuỷ khắc hoả)

Lửa lò nung chảy đồng sắt thép         (hoả khắc kim)

Thép cứng  rèn dao chặt cỏ cây         Kim khắc  mộc 

C-  NGŨ HÀNH &   BÁT  QUÁI

Lý Số đều ghi rằng:
               Khảm thuộc Thủy
               Chấn Tốn thuộc Mộc
               Ly thuộc Hỏa
               Khôn Cấn thuộc Thổ
               Càn và Đoài thuộc Kim

Số 1, 6 của Hà Đồ là Thủy, phối với quẻ Khảm

Số 2, 7 là Hỏa phối với quẻ Ly.

Số 3, 8 là Mộc phối với hai quẻ Chấn &Tốn.

Số 4, 9 là Kim phối với hai quẻ Đoài &Càn.

 D-   NGŨ  HÀNH & THIÊN CAN  ĐỊA CHI

Can Chi chủ yếu dùng trong Lịch pháp, nhưng cũng có cơ sở từ quan sát Thiên Văn. Khi quan sát quĩ đạo các hành tinh, họ lấy Bắc thiên cực làm gốc, rồi dựa theo 8 cung Bát quái để xác định tọa độ. Sau rất nhiều năm quan sát và ghi chép lại, họ đưa ra các nhận xét của mình. Một số nhận xét về chu kỳ (trở về vị trí cũ trên bầu trời) của các Hành tinh như sau:

Sao Hỏa khoảng 2 năm trở về vị trí cũ trên bầu trời: sau 1 năm chuyển sang vị trí đối diện, rồi  năm sau  về vị trí cũ, trở thành sao làm chuẩn cho chu kì 1 năm Âm 1 năm Dương.  

 Còn Sao Mộc khoảng 12 năm trở về vị trí cũ trên bầu trời.  Sao Mộc có chu kỳ 12 năm được lấy làm chuẩn để tính năm, nên gọi là Tuế Tinh  

Sau khi kết hợp cả thuyết Ngũ hành và Âm Dương, thì con số 5 được nhân 2, thành 10 Can, ứng với Ngũ hành, mỗi hành 1 Âm 1 Dương, còn 12 năm của Tuế Tinh thành Chi. Can Chi ra đời

Can (cán – thân cây) gồm:

          Giáp – Ất – Bính – Đinh – Mậu – Kỷ - Canh – Tân – Nhâm – Quý

Chi (cành cây)  gồm:

            Tí – Sửu – Dần – Mão – Thìn – Tỵ – Ngọ - Mùi – Thân – Dậu – Tuất – Hợi

Bản thân  các từ của  Can và chi đều là quá trình sinh trưởng và phát triển của cây cối

1/-    Danh sách 10 can đối với ÂM DƯƠNG &NGŨ HÀNH

  2 /-    Danh sách 12 Địa Chi   đối với ÂM DƯƠNG &NGŨ HÀNH

    2 cung thuộc mộc:  dần và mão

    2 cung thuộc hỏa:   tỵ và ngọ

    2 cung thuộc kim:   thân và dậu

    2 cung thuộc thủy:  hợi và tí

    4 cung thuộc thổ:   thìn, tuất, sửu và mùi

Đến khoảng đầu Công nguyên, người Trung Hoa gán các chi với các con vật.

3/- THỨ TỰ THẬP THIÊN CAN xếp với  12  ĐỊA CHI

Giáp là dương mộc, Ất là  âm mộc , mà hướng Đông thuộc mộc nên Giáp Ất  được  xếp vào hướng Đông , Giáp là  dương đứng  bên trái Mão, còn Ất là âm  đứng bên phải mão

Bính là dương hoả, Đinh là  âm hoả , mà hướng Nam thuộc hoả nên Bính Đinh được  xếp vào hướng Nam , Bính là  dương đứng  bên trái Ngọ, còn Đinh là âm  đứng bên phải Ngọ

 Mậu là dương Thổ ,  Kỷ   là  âm Thổ mà trung tâm thuộc Thổ, do đó Mậu và Kỷ   nằm ở chính giữa trung tâm thuộc Thổ

Canh là dương Kim, Tân là  âm Kim , mà phía Tây thuộc Kim nên Canh Tân được  xếp vào hướng Tây , Canh là  dương đứng  bên trái Dậu, còn Tân là âm  đứng bên phải Dậu

Nhâm là dương Thuỷ, Quý là  âm Thuỷ , mà phía Bắc thuộc Thuỷ nên Nhâm, Quý được  xếp vào hướng Bắc , Nhâm là  dương đứng  bên trái Tý, còn Quý là âm  đứng bên phải Tý

Hãy xem hình vẽ

Vì sao dương can phải đứng  bên trái của địa chi  ?  Bởi vì dương chuyển động  từ bên trái,  mà  âm can đứng ở bên phải của địa chi, thế là âm  thong suốt  từ bên trái sang  .

8 thiên can do đối xứng  với nhau mà sinh ra  tương khắc , gồm có 4 cặp là: 

Giáp Canh tương khắc

Ất Tân   tương khắc

Bính Nhâm tương khắc

 Đinh Quý  tương khắc

4/- 12  ĐỊA CHI   ứng  với   NGŨ HÀNH  và  BÁTQUÁI

5/-    Chu kỳ Can Chi 60 năm

6/-    Ngũ hành ở Hà dồ là tương sinh nên mới sinh ra khí hậu của 4 mùa Xuân – Hạ – Thu – Đông .

-          Mùa Xuân hành Mộc làm chủ 3 tháng Dần – Mão – Thìn.

-           Mùa Hạ hành Hỏa làm chủ gồm 3 tháng Tỵ – Ngọ – Mùi.

-          Mùa Thu hành Kim làm chủ gồm 3 tháng Thân – Dậu – Tuất.

-          Mùa Đông hành Kim làm chủ gồm 3 tháng Hợi – Tý – Sửu.

-          Hành Thổ được phân vào 4 tháng là Thìn – Tuất – Sửu – Mùi.

-          Tóm lại ngũ hành trong Hà đồ là lý thuyết về việc tạo thành 5 yếu tố vật chất có đầu tiên trong vũ trụ,

-          5 yếu tố này khi ở vũ trụ thì gọi là thiên khí của trời, khi ở mặt đất thì gọi là địa khí của đất.

 Kết luận

Biết được ý nghĩa   của   âm dương,  bát quái, ngũ hành, thiên can địa chi,  và cách vận chuyển  của chúng,  người ta  đã nghĩ  ra khoa phong thuỷ  để  chọn nhà cửa  khi  đi mua nhà cửa, hoặc để làm nhà cửa.. Biết được  ý nghĩa  và cách vận chuyển của chúng, người ta  nghĩ ra khoa tử vi để  coi vận mệnh và số mệnh của mỗi người. Biết được ý nghĩa  và cách vận chuyển của chúng, người ta  đã  khám phá ra cách  so tuổi  ngày tháng năm sinh giờ sinh  giữa những cặp trai gái muốn lấy nhau để  cố vấn cho  những cuộc hôn nhân  .  

  Những ai muốn  thành công trong khoa phong thuỷ, trong khoa tử vi, và   trong công tác  cố vấn hôn nhân, xin hãy nghiên cứu cho kỹ   4 mục âm dương,  bát quái, ngũ hành, thiên can địa chi.

Mong thay!

Người sưu tầm :  Phạm Xuân Khuyến