Phong tục  ĂN TRẦU

                         Phong tục  ĂN TRẦU  

                                                       Bài Sưu tầm  của Pham Kim Lien

1-Phong tục

Ăn trầu là phong tục cổ truyền của người Việt. Tương truyền có từ thời Hùng Vương và gắn liền với một câu chuyện cổ tích nổi tiếng: Chuyện Trầu Cau.  Cho đến đầu thế kỷ 19, đâu đâu người người đều ăn trầu, cưới xin  phải có cơi trầu cau, tiếp khách người ta cũng  mời nhau trầu cau.  Với người Việt Nam, trầu cau  vừa là biểu hiện của phong cách, vừa là thể hiện tình cảm dân tộc độc đáo.

2-Khơi mở tình cảm

Miếng trầu là đầu câu chuyện. Tục ngữ Việt có câu:

                   Miếng trầu là đầu câu chuyện
                        Con trâu là đầu cơ nghiệp

 Với thôn dân Việt Nam, miếng trầu thắm têm vôi nồng cùng cau bổ tám bổ tư , vỏ chay rể quạch luôn là sự bắt đầu, sự khơi mở tình cảm. Miếng trầu làm người với người gần gũi, cởi mở với nhau hơn. Và với các nam nữ thanh niên xưa thì  miếng trầu là cội nguồn để bắt đầu tình yêu, bắt đầu câu hát, để vào với hội làng hội nước.

3- Trầu- cau, thổ sản  của dân Việt
Khắp xứ sở Việt Nam đâu đâu cũng thấy hàng cau phía trước nhà, bên bể nước mưa và đâu đâu cũng thấy giàn trầu nơi mỗi c ăn nhà vùng thôn dã.   Trong Nam có 18 thôn vườn trầu, tổng diện tích hàng trăm cây số vuông. Ở miền Trung, đâu đâu cũng thấy thấp thoáng bóng cau bên cạnh bóng dừa.   Ngoài Bắc, dọc các thôn xóm ven sông Hồng, đều thấy hàng cau  và giàn trầu.  Cây cau thẳng, dây trầu mềm luôn là biểu hiện của sự thái bình.,

4-Trầu Cau:  hàng ngày  bày bán ở chợ

   Các món hàng  nào đó thì có thể ế,  nhưng trầu cau thì luôn luôn đắt hàng
                       "Ru con con ngủ cho rồi
                       Để mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu.
                       Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu,
                       Mua cau Nam phố, mua trầu chợ Dinh."
và

                      "Bồng em mà bỏ vô nôi,
                       Cho mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu,
                       Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu,
                      Mua cau Bát Nhị, mua trầu Hội An."

5-  Vật dụng cho việc ăn trầu

  Những vật dụng cho việc ăn trầu ngày nay vẫn  còn thấy, đó là cơi trầu (gắn liền với câu: đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu), là dao bổ cau (gắn liền với câu: mắt sắc dao cau), là chiếc âu trầu, là bình vôi, chìa vôi, ống vôi, là khăn, là túi đựng trầu. Nhà giàu còn có tráp trầu, khay trầu sơn màu khảm trai rất đẹp.

6-   Giá trị của trầu cau

-a/- Trầu cau gắn liền với sinh hoạt của nông thôn ta chặt chẽ và lâu đời  vì  sách xưa ghi:   "Ăn trầu làm thơm miệng, hạ khí, tiêu cơm".

Trầu dùng tiếp khách hàng ngày, như bát chè xanh, như điếu thuốc lào. Xuân đến, Tết về, trầu cau còn là quà tặng. Thơ Nguyễn Khuyến có câu:
"Kiếm một cơi trầu sang biếu cụ
Xin đôi câu đối để mừng ông."
Trầu làm sính lễ trong đám hỏi, trầu thay cho thiệp báo, thiệp mời trước ngày hôn lễ, trầu có mặt trong mỗi cuộc vui buồn của làng quê.

 Ngoài ra, trầu cau còn là đồ cúng lễ, ngày giỗ để tưởng nhớ tổ tiên, để ghi nhớ công ơn nuôi nấng sinh thành của ông bà cha mẹ  đã khuất bóng .

b/- Trầu cau trở thành hình tượng của văn học dân gian:

 1/-   Sự tích Trầu Cau là một câu chuyện bi ai mà thắm đượm nghĩa tình với hình tượng khó quên cây cau-người chồng, dây trầu-người vợ và hòn đá (vôi)-đứa em trai chồng...

2/-  Hàng trăm câu ví, câu đố, ca dao, ngạn ngữ, tục ngữ dân gian biểu lộ  tâm tình của trai gái nói, hát với nhau những câu hát trao duyên  qua lời mời trầu. Hát mời trầu có tới hàng trăm câu hát nhưng câu nào cũng nói tới trầu, cau, vôi, vỏ hoặc nói về cái tài của người bổ cau, têm trầu. Bên cạnh những "vôi nồng", "miếng trầu cánh phượng", "cau bổ bốn bổ ba", là những  câu hát "trầu giải yếm giải khăn", "trầu loan, trầu phượng, trầu tôi trầu mình" v à kết thúc  là những câu "trầu mình lấy ta", "trầu nên vợ nên chồng".

7-  Tục ăn trầu còn gắn với phong tục nhuộm răng đen để có những má hồng răng đen tiêu biểu của cái đẹp con gái thuở nào.

Người thôn nữ má hồng răng đen, một thuở đã trở thành hình ảnh làm si mê biết bao chàng trai, như câu ca xưa:
            "Mình về mình nhớ ta chăng
            Ta về ta nhớ hàm răng mình cười
            Năm quan mua lấy miệng cười
           Mười quan chẳng tiếc, tiếc người răng đen."

       Những câu ca dao về TRẦU CAU

 1-Những câu  ca dao có chữ Trầu và Cau

             Hò ơ Thấy ai lo lắng cho mình
             Mình nghe tràn ngập...Hò ơ.
          .. mình nghe tràn ngập chuyện tình trầu cau

            - Mạ chiêm không có bèo dâu
              Khác nào như thể ăn trầu không vôi!

              Khăn xanh khăn đượm mồ hôi
             Túi xanh túi đượm lấy đôi miếng trầu
              Lược xanh thì lược chải đầu
             Gương sáng lầu lầu sáng cả mọi nơị
              Nào khi đi ngược về xuôi
              Cơm đứng cơm ngồi than thở cùng nhaụ
           Ăn trầu lại nhớ tới cau
              Gương soi phấn đánh cùng nhau đã từng.
              Anh đừng e ngại ngập ngừng
              Đã thiệt thì đừng đã thảm thì thôịMột đàn cò trắng bay tung

              Bên nam bên nữ ta cùng cất lên
              Hát lên một tiếng mà chơi
              Hát lên một tiếng, xơi cơi trầu nầy
           Trầu đã có đây, cau đã có đây
              Nhân duyên chưa định trầu nầy ai ăn

             Miếng trầu ai rọc ai têm
           Miếng cau ai bửa mà mềm rứa rị

          Miếng trầu anh têm vừa rồi
          Miếng cau anh bửa vừa đôi vợ chồng.

             Miếng trầu em đêm hoa nhài
           Miếng cau em bổ có mười hai đạo bùạ

              Miếng trầu xanh rõ như mây
           Hạt cau đỏ ối như rau tơ hồng.Mua cau chọn lấy buồng sai

            Mua trầu chọn những trăm hai lá vàng.
            Cau tiện ngang trầu vàng ngắt ngọn
                Thời buổi này kén chọn làm chi
              Thà rằng lấy quách nhau đi
              Kẻo sau quá lứa lỡ thì làm saọ

            Mua cau chọn những buồng sai
            Mua trầu chọn những trăm hai lá vàng
            Cau tiện ngang, trầu vàng ngắt ngọn
               Thời buổi này kén chọn làm chi ?
               Sao em chẳng lấy chồng đi ?

             Nhắn ai quê ở bên sông
             Phú Viên cau thắm trầu không mấy mùa.
              Phiếu bầu buổi sớm hay trưa
              Để trầu cau gửi cho vừa lòng ai.

                Ta lên Hà Nội tìm mình
             Trầu cau tiếp đãi thân tình biết bao

                 Thoạt tiên giải chiếu ra ngồi
             Trầu cau ăn đoạn hỏi người thủy chung *

2-Những câu  ca dao có chữ Trầu và chữ Quế

               Má ôi con má  thất tình
            Ăn khay trầu quế, uống chình rượu hương

            Ở giữa độn quế, hai đầu thơm cay
           Mời anh xơi miếng trầu nầy
              Dù mặn, dù nhạt, dù cay, dù nồng
              Dù chẳng nên đạo vợ chồng!
              Thì anh cũng thấu tấm lòng cho em…

3- Những câu  ca dao có chữ Trầu và chữ Vôi

           Vào vườn hái quả cau xanh
           Bổ ra làm sáu mời anh xwoi trầu
           Trầu nầy têm với vôi Tầu

4- Những câu  ca dao có chữ Trầu và chữ Cơi Trầu

               Ra về nhớ bạn bạn ơi
            Nhớ điếu hút thuốc, nhớ cơi ăn trầu

5- Những câu  ca dao có  chỉ  chữ Trầu  mà thôi thì nhiều lắm
 

              Gặp đây ăn một miếng trầu
             Mai ra đường cái gặp nhau ta chào.
           Miếng trầu của chẳng là bao
            Chỉ mong đông liễu tây đào gần nhaụ
 

              Gặp đây em xơi miếng trầu
              Gọi là tỏ giải mấy câu tư tình.
              Xin em đừng có cậy mình
              Một mai quá lứa xuân xanh hết thì.
        (Please read  the story about betel leaf and areca nut .Ckick   betel & areca